Szmaragd za dnia, rubin w nocy. To określenie doskonale pasuje do aleksandrytu. Kamień zmienia swe barwy z łatwością kameleona. Czy to dlatego minerał był tak popularny, że w ciągu kilku lat jego złoża się wyczerpały?
Aleksandryt to niezwykle cenny i rzadki kamień jubilerski. Jego cena może wynosić nawet 35 000 USD za karat. Aleksandryt, tak jak cymofan, jest odmianą chryzoberylu. Występuje głównie w Brazylii, Tanzanii, Mozambiku, Indiach i Rosji. Twardość w skali Mohsa: 8,5.
Na czym polega jego wyjątkowość? Naturalny aleksandryt pod wpływem sztucznego światła zmienia kolor z zielonego na czerwony lub brązowo-czerwony. I dlatego opisując ten minerał mówi się, że „jest to szmaragd za 
dnia, a rubin w nocy”. Podobna, aczkolwiek mniej dynamiczna zmiana barw, pojawia się także w innych kamieniach szlachetnych (np. w niektórych odmianach turmalinu, apatytu, szafiru). Co ciekawe, aleksandryt ze złóż brazylijskich, zmienia kolor z malinowej czerwieni na niebieską zieleń. Ta rzadka właściwość optyczna spowodowana jest dzięki obecności tlenku chromu w składzie chemicznym kamienia.
Jak odróżnić naturalny aleksandryt od imitacji? Jeśli w świetle dziennym kamień jest niebiesko-zielony lub niebiesko-fioletowy, a w świetle sztucznym czerwono-fioletowy, to mamy do czynienia z syntetykiem.
Kamień odkryto w 1830 r. na Uralu (Rosja), podczas poszukiwania szmaragdów w dolinie rzeki Tokowaja. Znalazł go fiński mineralog dr Nils Nordenskjold, ten sam, który kilka lat później odkrył demantoid. Nazwę nadano dopiero w 1842 r., z okazji 24 urodzin cara Aleksandra II. Nieoficjalna wersja mówi, że kamień odkryto w dniu urodzin cara i dlatego nazwano go ku jego czci już w 1830 roku.
Do popularności aleksandrytu w Carskiej Rosji przyczyniła się nie tylko trafna nazwa, ale też jego kolory. Bowiem czerwony i zielony były wówczas barwami narodowymi imperialnej Rosji.
Największy aleksandryt to „The Saurer Alexandrite” o masie 66 karatów. Okaz ten pochodzi ze Sri Lanki, obecnie znajduje się w Smithsonian Institution w Waszyngtonie.
Aleksandryt w Galerii Biżubizarre:
Pierścionek wykonany w białym i żółtym złocie próby 375 (9 k)
Zdobienie: 4 diamenty w szlifie 8/8 o łącznej masie ok. 0,02 ct; syntetyczny aleksandryt o masie ok. 10 ct
Autor: Anna Chmielewska
