Strona Główna Ciekawostki

Klejnoty Bony Sforzy

4431

W kolekcji biżuterii królowej Bony znajdowały się egzemplarze o niezwykle bogatej symbolice

Opis kosztownych klejnotów z wyprawy ślubnej, które Bona Sforza d’Aragona prezentowała w Neapolu w 1517 roku, zachował się do naszych czasów, dzięki skwapliwości Josta Ludwika Decjusza. Bardziej jeszcze od kosztownej biżuterii, zachwyciła współczesnych garderoba królowej: w kolekcji wspaniałych sukien wyróżniała się szata z aplikowanymi, dębowymi liśćmi w kutym złocie, pomiędzy srebrnymi pasami. Niestety niewiele zachowało się przedstawień młodej królowej w modnych strojach, które sprowadzała z Mantui dzięki krewnej, Izabelli d’Este. Drzeworyt z 1521 roku ukazuje Bonę w czapeczce ozdobionej złotymi blaszkami o kształcie muszli (jeden z ulubionych, ówczesnych wzorów włoskich). Szyję Bony ściśle oplata naszyjnik, zwany kanakiem, wykonany z pereł i złotych blaszek. Na dekolt spływa długi łańcuch sporządzony z trójkątnych blaszek z ornamentem roślinnym.

Drzeworyt umieszczony w dziele Macieja Miechowity ,,Chronica Polonorum”, 1521, zbiory Biblioteki Narodowej w Warszawie, www.pinterest.com/

Rezydując na dworze w Krakowie u boku Zygmunta I (Starego) nie traciła Bona kontaktów handlowych z Italią: z Wenecji sprowadzała perły (posiadała ich całą kolekcję, odziedziczoną później przez Zygmunta Augusta) i złote nici. Gotowe klejnoty przybywały na Wawel z Norymbergii i Turcji. W kolekcji pierścieni emaliowanych, z rozmaitymi kamieniami szlachetnymi (inwentarz pośmiertny odnotowuje 250 sztuk), znajdowały się egzemplarze o niezwykle bogatej symbolice: jeden z nich opatrzony był inskrypcją: Jesus autem transiens per medium illorum ibat (wg Ewangelii św. Łukasza: Jezus oddalił się przeszedłszy przez środek ich), która miała zabezpieczać przed złodziejami. Na medalu sporządzonym przez Giovanniego Marię Padovana w 1532 roku, Bona ma na szyi sznur pereł i naszyjnik z zawieszką o kształcie żółwia – starożytnego symbolu płodności i długowieczności.    

Medal z wizerunkiem Bony, Giovanni Maria Padovano, miedź, 1532, w zbiorach Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, www.katalog.muzeum.krakow.pl/

Medal z wizerunkiem Bony, srebro, 1546, w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, pl.wikipedia.org/

Najpiękniejszą i najcenniejszą zachowaną ozdobą związaną z Boną jest kamea z portretem królowej (1554), autorstwa Giana Giacopa Caraglia, obecnie w zbiorach Metropolitan Muzeum w NY. Popiersie zostało wyryte w chalcedonie, naszyjnik i siatka podtrzymująca włosy są inkrustowane złotem. Dużą część majątku królowa przekazała na wyprawy ślubne swych czterech córek: ukochanej Izabeli, Zofii, Anny i Katarzyny. Królewny odziedziczyły po matce gust i upodobanie do pięknych klejnotów. Niektóre z należących do nich skarbów przetrwały i można je podziwiać w europejskich muzeach i zbiorach prywatnych.     

Kamea Giana Giacopa Caraglia z wizerunkiem Bony, chalcedon, złoto (ok. 1554), oprawa z emaliowanego złota, rubin, perła (XIX wiek); w zbiorach Metropolitan Museum w NY, www.pinterest.com/

Miniatury portretowe Lucasa Cranacha Młodszego, od lewej: Izabela, Katarzyna, Zofia i Anna, olej na blasze, ok. 1565, w zbiorach Muzeum Czartoryskich w Krakowie, blogi.newsweek.pl/


Zdjęcie po lewej: Pierścień Izabeli Jagiellonki, ostry diament (u szczytu popularności w poł. XVI wieku), mniejsze diamenty szlifowane w ostrosłup i tablicę, wielobarwna emalia, wygrawerowane litery SFV (motto męża Izabeli, króla Węgier Jana Zapolyi „Sic Fata Volunt” (Tak chce los), 1539-1559, w zbiorach prywatnych Diany Scarisbrick, polskijubiler.com/ 

Zawieszenie Mikołaja Nonartha z monogramem C, należące do najmłodszej z córek Bony i Zygmunta I, Katarzyny Jagiellonki (królowej Szwecji od 1569), złoto, diamentowa litera C, korona z rubinów, wielobarwna emalia, 1546, obecnie w skarbcu katedry w Uppsali, www.legitymizm.org 

 

 Ola Schymalla


Źródło: Ewa Letkiewicz Klejnoty w Polsce. Czasy ostatnich Jagiellonów i Wazów, Lublin 2006